Το μελάνωμα είναι μια κακοήθεια των μελανοκυττάρων του δέρματος. Αφορά το 1.7% των καρκίνων διεθνώς. Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 65 έτη.
Παρόλο που η επίπτωση (νέα περιστατικά) του μελανώματος αυξάνουν διεθνώς, η θνητότητα έχει ξεκινήσει να μειώνεται, πιθανά λόγω της αυξανόμενης έγκαιρης αναγνώρισης και των σημαντικών εξελίξεων στη θεραπεία. Η κατανόηση της επιδημιολογίας παρέχει περαιτέρων πληροφορίες για τους αιτιολογικούς παράγοντες και την πρόληψη.
Η επίπτωση του διηθητικού μελανώματος ποικίλει με την ηλικία και το φύλο. Η συχνότητα σε άτομα κάτω των 50 ετών έχει σταθεροποιηθεί στις γυναίκες, και έχει πέσει, κατά 1% ετησίως, στους άνδρες. Για τους ενηλίκους άνω των 50 ετών, οι ρυθμοί συνεχίζουν να αυξάνουν στις γυναίκες περίπου κατά 1% ετησίως ενώ εχουν σταθεροποιηθεί στους άνδρες.
Μια σχετική μελέτη που έγινε στη Μινεσότα και περιέλαβε ασθενείς ηλικίας 40-60 ετών με διάγνωση μελανώματoς από το 1970 έως το 2020, ανακοίνωσε μια αύξηση σχεδόν 12 φορές του μελανώματος (προτυποιημένη επίπτωση με το φύλο και την ηλικία: από 8.6 [95% CI 3.9-13.3] ανά 100,000 άτομα-χρόνια από την περίοδο 1970-1979 σε 99.1 [95% CI 89.5-108.7] ανά 100,000 άτομα-χρόνια τη περίοδο 2011- 2020).
Το μελάνωμα είναι σπάνιο σε παιδιά και εφήβους.
Οι τάσεις στο μελάνωμα στα παιδιά, εφήβους και νέους ενήλικες παρέμειναν χαμηλά και σταθερά σε παιδιά από 0-9 ετών, ενώ για τους εφήβους 10-19 και νεαρούς 20-29 η επίπτωση παρόλο που κορυφώθηκε το 2004-2005, μετά άρχισε να πέφτει. Συνολικά, οι αριθμοί των αναφερόμενων περιστατικών μελανωμάτων σε εφήβους και νέους ενήλικες μειώθηκε κατά 23.4 τοις εκατό από το 2006 έως το 2015. Μια υπόθεση που ερμηνεύει την μείωση του μελανώματος σε ανθρώπους κάτω των 30 ετών μπορεί να σχετίζεται με την αλλαγή στην συμπεριφορά που αφορά στην αντιηλιακή προστασία.
Παγκοσμίως το 2020 εκτιμάται ότι 325,000 άτομα (174,000 άνδρες και 151,000 γυναίκες ) έχουν διαγνωσθεί με μελάνωμα ενώ περίπου 57,000 άτομα (32,000 άνδρες και 25,000 γυναίκες) έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο. Από τα καινούρια περιστατικά το 2020, το 79.7 τοις εκατό ήταν άτομα πάνω των 50 ετών και από όλους τους θανάτους το 2020, το 87.7 τοις εκατό ήταν πάνω από 50 ετών.
Μεγάλες γεωγραφικές διακυμάνσεις παρατηρούνται ανάμεσα στις χώρες και τις γεωγραφικές περιοχές με τα υψηλότερες τάσεις να παρατηρούνται τους άνδρες (42 ανά 100,000 ανθρωπο-χρόνια) και τις γυναίκες (31 ανά 100,000 ανθρωπο-χρόνια) στην Αυστραλία/Νέα Ζηλανδία. Ακολουθείται από την Δυτική Ευρώπη (19 ανά 100,000 ανθρωπο-χρόνια για γυναίκες και άνδρες), τη Βόρεια Αμερική (18 ανά 100,000 ανθρωποχρόνια για τους άνδρες και 14 ανά 100,000 ανθρωποχρόνια για τις γυναίκες), και τέλος τη Νότια Ευρώπη (17 ανά 100,000 ανθρωποχρόνια για τους άνδρες και 18 ανά 100,000 ανθρωποχρόνια για τις γυναίκες).
Οι αριθμοί αυτοί σε κάποιο βαθμό μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού και προληπτικός έλεγχος (screening), σαφώς όμως δεν ερμηνεύει τη συνολική αύξηση. Η αλληλεπίδραση γενετικών, γεωγραφικών και περιβαλλοντικών παραγόντων εξηγεί τις διαφορές σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Στην Αμερική, η θνητότητα από μελάνωμα έχει μειωθεί κατά 30% την προηγούμενη δεκαετία
Παράγοντες κινδύνου
Λίγα περιθώρια αμφισβήτησης χωρά η επίδραση της UV, που παραμένει η κύριος παράγοντας κινδύνου για το μελάνωμα.
Κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν υψηλότερα ποσοστά μελανώματος σε ανθρώπους με έντονη επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο. Τα μελανώματα στην πλειονότητά τους αναπτύσσονται σε περιοχές του δέρματος που εκτίθονται στον ήλιο, ειδικά όταν είναι πιο ευαίσθητες σε ηλιακό έγκαυμα. Τα άτομα με φυσικά σκουρότερο δέρμα ή άτομα που το δέρμα τους μαυρίζει πιο εύκολα έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης μελανώματος.
Άλλοι παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με το μελάνωμα είναι η χρήση συσκευών για μαύρισμα σε εσωτερικούς χώρους, η ανοσοκαταστολή, το οικογενειακό ιστορικό και ορισμένες σπάνιες συγγενείς νόσοι, οι σπίλοι και η παχυσαρκία.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Ο σημαντικός παράγοντας πρόληψης είναι η αποφυγή πολύωρης ή χωρίς ηλιοπροστασία έκθεσης στην ηλιακή εκτινοβολία ιδιαίτερα στην παιδική-εφηβική ηλικία.
Περισσότερες πληροφορίες για την επιδημιολογία του μελανώματος:
