- Ποιές προληπτικές εξετάσεις χρειάζομαι;
Οι προληπτικές εξετάσεις που χρειάζεται κάποιος μπορούν να διαφέρουν από άτομα σε άτομο ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και άλλους παράγοντες κινδύνου. Εξάλλου, η “αποτελεσματικότητα” των ενδεικνυόμενων προληπτικών παρεμβάσεων στην διάρκεια και την ποιοτητα της ζωής ενός ανθρώπου μπορεί να ποικίλει οπότε η εν δυνάμει ωφέλεια τους πρέπει να συνυπολογίζει τον τρόπο ζωής, το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό και διάφορους άλλους παράγοντες που διαμορφώνουν για κάθε άνθρωπο τις δικές του εξατομικευμένες ανάγκες για πρόληψη.
2. Είναι σημαντικό να συμβουλεύομαι γιατρό πριν κάνω προληπτικές εξετάσεις;
Ναι. Οι γιατροί έχουν εργαλεία και βασίζονται σε κατευθυντήριες οδηγίες, διεθνείς και εγχώριες, με τις οποίες διαμορφώνουν το πλάνο για κάθε ασθενή. Η πρόληψη δεν αφορά φυσικά μόνο τον εργαστηριακό ή απεικονιστικό έλεγχο αλλά και τους εμβολιασμούς, τη συμβουλευτική (λ.χ στην διακοπή καπνίσματος), καθώς και ορισμένες φορές τη χορήγηση κάποιου φαρμάκου που δίνεται προληπτικά.
Οι προληπτικές εξετάσεις είναι πολύ πιθανότερο να συζητηθούν όταν ο ασθενής έχει μια σταθερή σχέση με ένα γιατρό. Μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς που σχετίζονται με ένα γιατρό κάνουν περισσότερες προληπτικές ενέργειες. Φαίνεται επίσης ότι όσοι έχουν περισσότερες επισκέψεις σε επαγγελματίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) είναι πιθανότερο να κάνουν περισσότερες προληπτικές εξετάσεις λ.χ για τον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο του παχέως εντέρου και να έχουν μικρότερη θνητότητα από τα συγκεκριμένα νοσήματα αλλά και γενικότερα ζουν περισσότερο. Μια μετα-ανάλυση που περιλάμβανες έξι προηγηθείσες μελέτες έδειξε ότι η υγεία των επισκεπτών των ιατρείων στην ΠΦΥ ήταν βελτιωμένη σε παραμέτρους όπως ο έλεγχος την αρτηριακής υπέρτασης, η μείωση στην ολική χοληστερόλη και στο δείκτη μάζας σώματος ιδιαίτερα σε άτομα υψηλού κινδύνου.
3. Τι πρέπει να συζητήσω με το γιατρό μου σχετικά με την πρόληψη;
Όπως σε κάθε κλινική απόφαση, οι προτιμήσεις του ασθενή έχουν σημασία. Η συζήτηση για το ρίσκο και τα ωφέλη κάθε εξέτασης πρέπει να γίνονται γνωστά από το γιατρό και να κουβεντιάζονται. Πολλές φορές οι λεπτομέρειες δεν είναι εύκολο να γίνουν εντελώς κατανοητές καθώς εμπεριέχουν πληροφορίες που έχουν να κάνουν με τις πιθανότητες ή το βαθμό ισχύος μιας σύστασης. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να επιλύσετε απορίες και να γνωρίζετε πιθανά προβλήματα που θα έχει για εσάς κάθε εξέταση ή παρέμβαση, ώστε να μπορείτε να αποφασίσετε. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι άνθρωποι πολύ προχωρημένης ηλικίας που επιλέγουν μαζί με το γιατρό τους να σταματήσουν τον προληπτικό έλεγχο για ορισμένες ασθένειες, χωρίς να νιώθουν άσχημα για αυτό, ίσα ίσα που προσπαθούν μέσω άλλων πιο ουσιαστικών τρόπων πρόληψης που αφορούν τις συνήθειές τους (άσκηση, καλή διατροφή, επαρκής ύπνος, κοινωνική δραστητιότητα) να έχουν καλύτερη υγεία και να είναι μακροβιότεροι.
4. Μπορεί να προκύψει κάποιο πρόβλημα σε σχέση με προληπτικές ενέργειες;
Προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από την πρόληψη περιλαμβάνουν το άγχος που μπορεί να προκληθεί από ψευδώς θετικά αποτελέσματα, υπερδιάγνωση καταστάσεων που μπορούν να θεραπευτούν αλλά ενδεχομένως να μην γινόταν ποτέ κλινικά εμφανείς λ.χ λόγω προχωρημένης ηλικίας ή το οικονομικό κόστος που συνοδεύει ένα έλεγχο. Τα προβλήματα αυτά πρέπει να συνυπολογίζονται σε μια βάση “κόστους-ωφέλους” και να προχωράμε στον έλεγχο όταν είναι σαφές ότι τα ωφέλη υπερτερούν.
5. Κάθε πότε πρέπει να κάνω προληπτικό έλεγχο; ( “check-up”)
Δεν υπάρχουν αυστηρές οδηγίες για το βέλτιστο μεσοδιάστημα των περιοδικών εξετάσεων. Οι ετήσιες εξετάσεις ενδεχομένως να μην χρειάζονται για την πλειονότητα των νέων ατόμων όμως όσοι πάσχουν από μια νόσο όπως είναι για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης χρειάζονται τακτικές επισκέψεις στον θεράποντα ιατρό τους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Εν απουσία συγκεκριμένων παθήσεων υπάρχει η σύσταση για ένα περιοδικό έλεγχο τουλάχιστον μια φορά κάθε τρία χρόνια κάτων των 49 ετών και μια φορά το χρόνο για τους ανθρώπους πάνω των 50 ετών. Ειδικά για όσους δεν έχουν κάποιο γνωστό πρόβλημα υγείας ο περιοδικός έλεγχος είναι σημαντικός καθώς αποτελεί και μοναδική ευκαιρία να συζητήσουν με το γιατρό του για τις προληπτικές εξετάσεις που χρειάζονται.
+1 Πόσο μπορούν να με ωφελήσουν οι προληπτικές εξετάσεις;
Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι κάθε προληπτική εξέταση που γίνεται στο σωστό χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο μπορεί να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε την υγεία μας, να ζήσουμε περισσότερο!
*Το παρόν έχει ενημερωτικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση, συμβουλευθείτε το θεράποντα ιατρό σας για εξατομικευμένες συμβουλές υγείας.
