Η χρήση ουσιών (Substance use disorders (SUDs) περιλαμβάνει το κάπνισμα, τα e-cigarettes (vaping), τη χρήση αλκοόλ, ινδικής κάναβης, εισπνεόμενων ουσιών όπως χρώματα, κόλλες, κλπ, ναρκωτικές ουσίες (cocaine, crack, speed, heroin, LSD, ecstasy) αλλά και φάρμακα που μπορεί να έχουν επίδραση παρόμοια των ναρκωτικών (λ.χ οπιοειδή).
Τα ποσοστά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Ενδεικτικά, τo ένα τρίτο των εφήβων (32.8%) έχουν καταναλώσει αλκοόλ και περίπου το 10% έχουν χρησιμοποιήσει 2 ή περισσότερα καπνικά προιόντα τον τελευταίο μήνα. Το 27% όσων ήπιαν αλκοόλ κατανάλωσαν ταυρόχρονα με ενεργειακά ποτά. Ποσοστό 5.6% των εφήβων και νέων από 15 έως 26 και το 1% των μαθητών ηλικίας 15-16 ετών δηλώνει πως έχει κάνει χρήση ουσιών έστω μία φορά στη ζωή τους.
Γιατί οι έφηβοι και οι νέοι είναι πιο επιρρεπής στην χρήση ουσιών;
Οι έφηβοι κάνουν χρήση ουσιών για να “νιώσουν καλά”, “ξεπεράσουν ένα πρόβλημα” που αντιμετωπίζουν, από περιέργεια, για να αντιμετωπίσουν το άγχος ή στεναχώρια.
O εγκέφαλος βρίσκεται σε μια φάση έντονης ανάπτυξης στα εφηβικά χρόνια. Στην τελική αυτή φάση αναπτύσσεται ο έλεγχος της ορθολογικής κρίσης, των συναισθημάτων, της αυθόρμητης ροπής και της λήψης αποφάσεων. Μέχρι να ωριμάσει ο εγκέφαλος (περίπου στα μέσα των 20 ετών) μπορεί να προκληθεί σημαντική βλάβη από την κατάχρηση ουσιών.
Γιατί η κατάχρηση ουσιών είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους εφήβους; ‘
Πιο συγκεκριμένα η χρήση ουσιών μπορεί:
- να επηρεάσει τη ανάπτυξη του εγκεφάλου
- να επηρεάσει δραματικά την καθημερινότητα λ.χ το σχολείο ή τις σχέσεις του εφήβου με την οικογένεια και τους φίλους του
- να οδηγήσει σε άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές όπως το σεξ χωρίς προστασία (αυξημένος κίνδυνος ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης/σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων) ή την οδήγηση υπό μέθη (τροχαία, βίαιες συμπεριφορές, προβλήματα με το νόμο).
- να οδηγήσει σε εθισμό
- να λάβει υπερβολική δόση που μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη
- να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη, μετέπειτα προβλήματα υγείας όπως καρδιοπάθεια, υψηλή αρτηριακή πίεση, γνωσιακές διαταραχές, καρκίνο ή διαταραχές ύπνου ΠΗΓΕΣ
- Substance Abuse Amongst Adolescents: An Issue of Public Health Significance – PMC (nih.gov)
- Identifying available substance use disorder screening tests feasible for use in primary care: A systematic review – ScienceDirect
- Prefrontal cortex and putamen grey matter alterations in cannabis and tobacco users – PMC (nih.gov)
- Neurocognitive Impact of Exposure to Cannabis Concentrates and Cannabinoids Including Vaping in Children and Adolescents: A Systematic Review – PMC (nih.gov)
