1. Τι είναι ο RSV; Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (respiratory syncytial virus – RSV) είναι ένας RNA ιός
που συχνά προκαλεί λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού έχοντας εποχιακή κατανομή περίπου όπως τη γρίπη (ή λίγο πριν από΄αυτήν). Η λοίμωξη που προκαλεί συνήθως είναι ήπια σε υγιή παιδιά και ενήλικες μπορεί όμως να είναι σοβαρότερη σε πρόωρα μωρά, παιδιά με καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα και ανοσοκαταστελμένα, ηλικιωμένα ή ευπαθή άτομα. 4-10% των ανθρώπων σε ομάδες υψηλού κινδύνου θα αναπτύξουν RSV κάθε χρόνο.
2. Πως εκδηλώνεται; Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με RSV συνήθως παρουσιάζουν αρχικά συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό για αρκετές ημέρες (ρινική συμφόρηση, ρινόρροια) και ακολουθούν τα συμπτώματα από το κατώτερο αναπνευστικό μετά από αρκετές ημέρες (παραγωγικός βήχας, συριγμός, αναπνευστική δυσχέρεια). Ο RSV είναι σχετικά συχνό αίτιο πνευμονίας στους ενήλικες, καθώς ανιχνεύεται στο 3% των ασθενών με πνευμονία της κοινότητας (5ος κατά σειρά αιτιολογικός παράγων), ενώ παράλληλα αποτελεί την 1η αιτία ιογενούς λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού σε παιδιά <5 ετών.
3. Πως μεταδίδεται; Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με RSV είναι μεταδοτικά για 3 έως 8 ημέρες, ενώ ορισμένα άτομα μπορεί να μεταδίδουν τον ιό για έως και 4 εβδομάδες. Ο RSV επιβιώνει σε επιφάνειες, όπως έπιπλα, δέρμα, υφάσματα και γάντια για μεγάλα διαστήματα. Η επαφή με ένα μολυσμένο άτομο ή η επαφή με μια μολυσμένη επιφάνεια, καθώς και ο αυτoενοφθαλμισμός,είναι απαραίτητα για την μετάδοση του RSV. Υπολογίζεται ότι 1 άτομο μολύνει περίπου 3 ακόμη άτομα. Η μετάδοση του ιου είναι μεγάλη καθώς ακριβώς μένει πολλές ώρες σε επιφάνειες και είναι σημαντική σε χώρους όπως λ.χ φροντίδας ηλικιωμένων.
2. Πότε εμφανίζεται ο RSV και τι επιπτώσεις έχει;
Στις χώρες του βόρειου ημισφαιρίου οι επιδημίες από RSV εμφανίζονται συνήθως
από Σεπτέμβριο έως Απρίλιο με κορύφωση τους μήνες Δεκέμβριο-Ιανουάριο. Μια
συντηρητική εκτίμηση της επίπτωσης της συμπτωματικής RSV λοίμωξης είναι 3-8% το χρόνο ενώ η επίπτωση των νοσηλειών είναι ιδιαιτέρως αυξημένη σε άτομα άνω των 65 ετών (136
255 νοσηλείες ανά 100.000 πληθυσμού το χρόνο) και σε βρέφη μέχρι την ηλικία των 6 μηνών
(κατά μέσο όρο στην Ευρώπη 38.9 νοσηλείες / 1000 παιδιά το χρόνο). O ιός RSV προκαλεί
336,000 νοσηλείες και 14,000 θανάτους παγκοσμίως σε ενήλικες 65 ετών και άνω. Στην Ευρώπη, για την περίοδο 2006-2017, ο εκτιμώμενος μέσος όρος RSV-σχετιζόμενων νοσηλειών ετησίως ήταν 158.229, και αφορούσε κυρίως άτομα >65 ετών.
Η ύπαρξη συννοσηροτήτων όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), άσθμα, στεφανιαία
νόσος, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αιματολογικές κακοήθειες, αγγειακό εγκεφαλικό
επεισόδιο (ΑΕΕ), χρόνια νεφρική νόσος, χρόνια ηπατοπάθεια, σακχαρώδης διαβήτης και
ανοσοκαταστολή αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης, νοσηλείας, επιπλοκών
(παρόξυνση ΧΑΠ, καρδιαγγειακά συμβάματα) και θνητότητας. Η θνητότητα από RSV σε
νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών ή με συννοσηρότητες κυμαίνεται στις
περισσότερες μελέτες από 5% ως 10%, ενώ η επίπτωση δυσμενούς έκβασης (διασωλήνωση
ή θάνατος) στους νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών είναι διπλάσια συγκριτικά με
τη γρίπη.
3. Ποιά εμβόλια υπάρχουν έναντι του RSV;
Υπάρχουν διαθέσιμα 2 εμβόλια που έχουν πάρει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό
Φαρμάκων (EMA) το 2023 για την προστασία από τον RSV:
- To εμβόλιο RSVpreF είναι ένα διδύναμο εμβόλιο υπομονάδας
(πρωτεϊνικό) που περιέχει το σταθεροποιημένο προ της σύντηξης αντιγόνο F του RSV
των υποομάδων Α και Β. Η εγκριτική μελέτη έδειξε ότι η αποτελεσματικότητα μίας
δόσης του Abrysvo στην πρόληψη επιβεβαιωμένης λοίμωξης του κατώτερου
αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε 18.488 ενήλικες ≥60 ετών ήταν 88.9% την πρώτη
ετήσια περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων και 77,8% για την επόμενη περίοδο
αναπνευστικών λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2 έτη 81.5%).
Επιπλέον, η χορήγηση του εμβολίου σε εγκύους ηλικίας 18-49 ετών, στο δεύτερο ή
τρίτο τρίμηνο της κύησης, οδήγησε σε μείωση κατά 81,8% των σοβαρών RSV
λοιμώξεων στα νεογνά στους πρώτους τρεις μήνες ζωής και κατά 69,4% στο πρώτο
εξάμηνο.
- Το ανοσοενισχυμένο εμβόλιο RSVPreF3 περιέχει την ανασυνδυασμένη
γλυκοπρωτεΐνη F του RSV σταθεροποιημένη στη μορφή προ της σύντηξης,
συνδυασμένη με το ανοσοενισχυτικό AS01Ε. Η εγκριτική μελέτη έδειξε ότι η
αποτελεσματικότητα μίας δόσης του Arexvy στην πρόληψη επιβεβαιωμένης
λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε 12.466 ενήλικες ≥60 ετών
ήταν 82,6% την πρώτη ετήσια περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων και 56,1% για την
επόμενη περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2
έτη 74,5%). Όσον αφορά την πρόληψη επιβεβαιωμένης σοβαρής λοίμωξης του
κατώτερου αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε ενήλικες ≥60 ετών, η
αποτελεσματικότητα του εμβολίου ήταν 94,1% την πρώτη ετήσια περίοδο
αναπνευστικών λοιμώξεων και 64,2% για την επόμενη περίοδο αναπνευστικών
λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2 έτη 82,7%).
Τα πρώτα δεδομένα σε πραγματικές συνθήκες από τη χρήση των δύο εμβολίων έναντι
του RSV στις ΗΠΑ την περίοδο 2023-2024 επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα των κλινικών
δοκιμών, αφού αναφέρεται σημαντική προστασία έναντι της σοβαρής νόσου από RSV
(αποτελεσματικότητα έναντι της σχετιζόμενης με RSV νοσηλείας 73-82%, ανάλογα με τον
εξεταζόμενο πληθυσμό και το δίκτυο επιτήρησης) 4. Ποιές είναι οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες; Οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες των δύο εμβολίων είναι τοπικές αντιδράσεις με άλγος στο σημείο της ένεσης. Οι συχνότερα αναφερόμενες συστηματικές αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό είναι κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγίες ή αρθραλγίες. 5. Εμβολιασμός εγκύων. Με βάση τα Ελληνικά επιδημιολογικά δεδομένα προτείνεται ο εμβολιασμός των εγκύων, με μια δόση Abrysvo®, να διενεργείται μεταξύ 32ης και 36ηςεβδομάδας κύησης κατά τους μήνες εποχιακής έξαρσης του RSV (Σεπτέμβριο – Μάρτιο).Εντούτοις, ενθαρρύνεται ο εμβολιασμός καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με στόχο τηναύξηση της συμμόρφωσης των γυναικών και την κατά το δυνατόν πληρέστερη προστασία των βρεφών. H χορήγηση του εμβολίου σε εγκύους ηλικίας 18-49 ετών, στο δεύτερο τρίτο τρίμηνο της κύησης, οδήγησε σε μείωση κατά 81,8% των σοβαρών RSV λοιμώξεων στα νεογνά στους πρώτους τρεις μήνες ζωής και κατά 69,4% στο πρώτο εξάμηνο. 6. Σε ποιους συστήνεται το εμβόλιο στη χώρα μας; Σύμφωνα με το τροποποιημένο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών 2024, συστήνεται μια δόση του εμβολίου σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου: - Άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω.
- Άτομα ηλικίας 60 ως 74 ετών με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς
- παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
- o Χρόνιες σοβαρές καρδιαγγειακές παθήσεις (π.χ. συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ισχαιμικής ή άλλης αιτιολογίας, μυοκαρδιοπάθεια, συγγενής καρδιοπάθεια, αλλά όχι απλή αρτηριακή υπέρταση).
- o Χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια σε χρόνια
- αγωγή, εμφύσημα, κυστική ίνωση, διάμεση πνευμονοπάθεια υπό αγωγή).
- o Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια σταδίου 4 ή 5 (υπό εξωνεφρική κάθαρση).
- o Σακχαρώδης διαβήτης με βλάβες οργάνων στόχος (διαβητική νεφροπάθεια, νευροπάθεια,
- αμφιβληστροειδοπάθεια, καρδιαγγειακή νόσος).
- o Σοβαρή νοσογόνος παχυσαρκία με ΔΜΣ ≥40 kg/m2.
- o Καταστάσεις μέτριας ή σοβαρής ανοσοκαταστολής (φαρμακευτική ή λόγω νόσου).
- o Νευρολογικές ή νευρομυϊκές καταστάσεις που επηρεάζουν τον μηχανισμό της κατάποσης ή
- το αντανακλαστικό του βήχα, ή προκαλούν αδυναμία των μυών της αναπνοής.
- o Χρόνια ηπατική ανεπάρκεια (π.χ. κίρρωση).
- o Σοβαρές αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσος, θαλασσαιμία).
- o Άτομα που διαμένουν σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων.
- o Άτομα που πάσχουναπό άλλη χρόνια νόσο ή κατάσταση που κατά την κρίση του θεράποντος
- ιατρού ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο ή επιπλοκές.
7. Μπορεί να συγχορηγηθεί ταυτόχρονα με άλλα εμβόλια: Προς το παρόν δεν συστήνεται συγχορήγηση με το εμβόλιο της γρίπης και του COVID-19.
8. Για πόσο διάστημα μας προστατεύει; Μελέτες δείχνουν ότι για 3 χρόνια είμαστε προστατευμένοι και φυσικά αναμένονται και νεότερα επιστημονικά δεδομένα.
9. Η φυσική ανοσία μας προστατεύει; Όταν νοσήσουμε από RSV δεν αναπτύσσεται μακροχρόνια ανοσία;
10. Πότε είναι η κατάλληλη περίοδος για να γινει το εμβόλιο έναντι RSV; Όσα άτομα έχουν ένδειξη μπορούν να κάνουν το εμβόλιο οποιαδήποτε στιγμή αλλά ιδανικά αργά το καλοκαίρι και νωρίς το φθινόπωρο πριν δηλαδή ο RSV ξεκινήσει να μεταδίδεται στην κοινότητα.
*Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμμία περίπτωση δεν υποκαθιστά την ιατρική συμβουλή από τον θεράποντα ιατρό σας.
Πηγές: 10-07-2024-update-Εμβολιασμός-RSV-ΕΕΛ.pdf
RSV prevention options for infants and older adults: A specific expanding competitive arena – PubMed
