Πως αντιδρούμε ψυχικά σε μια μαζική καταστροφή;
Σε μαζικές καταστροφές η ψυχική αντίδραση αφορά τόσο τους ανθρώπους που πλήττονται άμεσα όσο και όσους είναι μακριά και παρακολουθούν τα γεγονότα, όλους εμάς και μοιάζει με μια αντίδραση πένθούς. Ο θυμός, αποτελεί ένα στάδιο της διαδικασίας: είναι επίσης αναμενόμενος και συχνά δικαιολογημένος λόγω των ελλείψεων από την πολιτεία στη διαχείριση μιας κρίσης ή τρόπων που θα μπορούσαν να την προλάβουν ή να την μετριάσουν.
Τι λείπει στον τόπο μας κάθε φορά που τραγικά γεγονότα συμβαίνουν;
Πρώτα από όλα λείπει συχνά ο συντονισμός, που πρέπει να περιλαμβάνει τις διοικητικές εκείνες διαδικασίες μεταξύ όλων των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων της πολιτείας, κρατικών και εθελοντικών οργανώσεων για τα βασικά ζητήματα πρώτων βοηθειών και ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και την αποτροπή φαινομένων που επισυμβαίνουν σε κάθε αναπάντεχο συμβάν όπως φαινόμενα κερδοσκοπίας, περαιτέρω ζημίας κατεστραμμένων οικιών, υπεύθυνης επίβλεψης εργασιών καθαρισμού και αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και συνοδών υγειονομικών ζητημάτων. Ακόμη όμως και το πιο “απλό” , όπως για παράδειγμα η διαχείριση συντονισμένων κινήσεων κάλυψης ελλείψεων αίματος, γίνεται στις περισσότερες σπασμωδικά εθνικά ή τοπικά. Συντονισμένες ενέργειες απαιτούνται και σε επίπεδο επικοινωνίας τόσο σε πρακτικά ζητήματα ενημέρωσης όσο και οδηγιών που πρέπει να ακολουθηθούν έγκαιρα.
Ποιός είναι ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας μετά από μια μαζική καταστροφή;
Ειδικοί ψυχικοί υγείας πρέπει να είναι κοντά στους χώρους της πρώτης φιλοξενίας για να βοηθήσουν τα θύματα να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματα, να εμπνεύσουν και να μεταδώσουν ψυχραιμία και αισιοδοξία.
Πως διαχειριζόμαστε τα παιδιά μετά από μια μαζική καταστροφή;
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δωθούν στα συναισθήματα των παιδιών τα οποία όσο γίνεται πρέπει να έχουν περιορισμένη έκθεση σε τραυματικές ειδήσεις αλλά παράλληλα να συζητήσουν τα γεγονότα με τους γονείς τους. Ιδανικά θα πρέπει να διδάξουμε ως γονείς μια ψύχραιμη αντίδραση, με στόχο να αναπτύξουμε την ψυχική ανθεκτικότητα τους απέναντι στα προβλήματα που προκύπτουν.
Τι περιλαμβάνει η επόμενη ημέρα;
Για να “χτίσουμε” ξανά, ο θυμός πρέπει να μετουσιωθεί σε δράση, σε διορθωτικές κινήσεις, σε ανακούφιση και σε καμία περίπτωση σε μοιρολατρική αποδοχή των συμβάντων ή απώλεια κάθε ελπίδας για την επόμενη μέρα.
Γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης,
“Είχα φτάσει ως το δρόμο, δεν μπόρεσα να τον περάσω, ήταν ποταμός, και στάθηκα και κοίταζα: μαζί με τα νερά κυλούσαν αγκαλιές αγκαλιές τα μισοξεραμένα σταφύλια, ο μόχτος της χρονιάς, έτρεχαν κατά τη θάλασσα και χάνουνταν. Ο θρήνος δυνάμωνε, μερικές γυναίκες είχαν χωθεί ως τα γόνατα μέσα στο νερό και μάχονταν να περισώσουν λίγη σταφίδα, άλλες όρθιες στην άκρη του δρόμου, είχαν βγάλει τις μπολίδες τους και συρομαδιούνταν.
–Πατέρα, φώναξα, πάει η σταφίδα μας!
–Εμείς δεν πάμε, μου αποκρίθηκε, σώπα!
Ποτέ δεν ξέχασα τη στιγμή ετούτη, θαρρώ μου στάθηκε στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου μεγάλο μάθημα. Αναθυμόμουν τον πατέρα μου ήσυχο, ασάλευτο, να στέκεται στο κατώφλι, μήτε βλαστημούσε μήτε παρακαλούσε μήτε έκλαιγε. Ασάλευτος κοίταζε τον όλεθρο κι έσωζε, μόνος αυτός, ανάμεσα σ’ όλους τους γειτόνους, την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.»
