📚 Περιεχόμενα
🌿 Τι είναι οι βιταμίνες⚠️ Ανεπάρκεια βιταμινών📏 Οδηγίες πρόσληψης (RDA, AI, EAR, UL)🧪 Χρειάζονται εξετάσεις;🌞 Βιταμίνη D🧠 Βιταμίνη B12💊 Πολυβιταμίνες✅ Τι να θυμάσαι
✨ Σύνοψη
- Η ισορροπημένη διατροφή καλύπτει τις ανάγκες των περισσότερων ανθρώπων.
- Οι εξετάσεις βιταμινών χρειάζονται μόνο σε επιλεγμένες περιπτώσεις.
- Συμπληρώματα: χρήσιμα όταν υπάρχει τεκμηριωμένη ανάγκη.
*Το περιεχόμενο είναι ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά ιατρική συμβουλή.*
🌿 Τι είναι οι βιταμίνες και ποιος ο ρόλος τους;
Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις απαραίτητες σε μικρές ποσότητες για τον φυσιολογικό μεταβολισμό. Επειδή οι περισσότερες δεν μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό, προσλαμβάνονται μέσω διατροφής. Εξαιρέσεις: προβιταμίνη D3 (παράγεται στο δέρμα με UV) και οι βιταμίνες K2 & B12 (μπορούν να παραχθούν από μικρόβια του παχέος εντέρου). Οι βιταμίνες διαφέρουν από τα μέταλλα (ασβέστιο, σίδηρος κ.ά.).
⚠️ Τι μπορεί να επιφέρει η ανεπάρκεια βιταμινών;
Από τα ιστορικά σύνδρομα (σκορβούτο, πελλάγρα, μπέρι-μπέρι) έως πιο ήπιες, χρόνιες επιπτώσεις, η ανεπάρκεια επηρεάζει πολλαπλά συστήματα.
👥 Ομάδες υψηλού κινδύνου
- Ηλικιωμένοι, άτομα σε φτώχεια ή με κακή διατροφή
- Vegan/χορτοφάγοι
- Δυσαπορρόφηση, ιστορικό βαριατρικής χειρουργικής
- Χαμηλή έκθεση στον ήλιο
- Διαταραχή χρήσης αλκοόλ
- Αιμοκάθαρση/παρεντερική διατροφή
ℹ️ Τα επίπεδα ορού επηρεάζονται από υποκείμενες νόσους· τα «χαμηλά» δεν σημαίνουν πάντα πραγματική ανεπάρκεια.
📏 Πώς ορίζεται η βέλτιστη πρόσληψη;
- RDA: Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα
- AI: Επαρκής πρόσληψη
- EAR: Εκτιμώμενη μέση ανάγκη
- UL: Ανώτατο όριο ανεκτής πρόσληψης
🧪 Χρειάζεται να μετράμε επίπεδα βιταμινών;
Ο γενικός έλεγχος δεν είναι συνήθως απαραίτητος. Χρήσιμος όταν υπάρχουν συμπτώματα ή αυξημένος κίνδυνος.
π.χ. 25(OH)D σε οστεοπόρωση, B12 σε ανεξήγητη γνωστική έκπτωση.
- Για πολλές βιταμίνες δεν υπάρχουν σαφή «ιδανικά» επίπεδα ορού.
- Τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να αντανακλούν υποκείμενη νόσο και όχι πραγματική ανεπάρκεια.
🌞 Βιταμίνη D
- Κύριος ρόλος: υγεία οστών & μείωση κινδύνου πτώσεων (π.χ. σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με χαμηλή πρόσληψη).
- Πιθανός ρόλος: πρόληψη ΣΔ τύπου 2 σε άτομα με προδιαβήτη.
Παρατηρητικές μελέτες συνδέουν χαμηλή D με καρκίνο, αυτοάνοσα, CVD, άνοια· ωστόσο, τυχαιοποιημένες δοκιμές δεν δείχνουν όφελος συμπληρωμάτων σε αυτές τις καταστάσεις.
🧠 Βιταμίνη B12 (Κοβαλαμίνη)
Πηγές: συκώτι, γάλα, ψάρι, κρέας. Η ανεπάρκεια οφείλεται συνήθως σε δυσαπορρόφηση ή ανεπαρκή πρόσληψη.
- Αίτια δυσαπορρόφησης: αυτοαντισώματα ενδογενούς παράγοντα, υποχλωρυδρία/γαστρική ατροφία.
- Μετφορμίνη ➜ μπορεί να σχετίζεται με μειωμένη απορρόφηση B12.
- Κίνδυνος: ηλικιωμένοι, vegan, διαταραχή χρήσης αλκοόλ.
Τα συμπληρώματα B12 είναι γενικά καλά ανεκτά. Σε ομάδες κινδύνου προτείνονται τροφές πλούσιες σε B12 ή συμπλήρωση, μετά από ιατρική καθοδήγηση.
💊 Πολυβιταμίνες
Συνήθως περιέχουν 50–150% της RDA για βασικές βιταμίνες (A, C, D, E, B2, B6, B9, B12). Υπάρχουν σκευάσματα με/χωρίς μέταλλα, καθώς και ειδικά για πληθυσμιακές ομάδες.
📈 Αποτελεσματικότητα
- Δεν έχει τεκμηριωθεί όφελος σε υγιείς με ισορροπημένη διατροφή για πρόληψη καρκίνου/CVD/θνησιμότητας.
- Μπορεί να βοηθήσουν σε άτομα με φτωχή διατροφή, vegan, δυσαπορρόφηση ή μετά από βαριατρική χειρουργική.
🛡️ Ασφάλεια
- Γενικά οι βιταμίνες ασφαλείς σε συνήθεις δόσεις, αλλά χρειάζεται προσοχή για τυχόν υπερδοσολογία
⚠️ Μερικά OTC σκευάσματα περιέχουν πολλαπλάσια της RDA. Διαβάζετε προσεκτικά την ετικέτα και συμβουλευτείτε επαγγελματία υγείας.
✅ Τι να θυμάσαι
- 🌱 Η ισορροπημένη διατροφή είναι η καλύτερη «πολυβιταμίνη».
- 💊 Συμπληρώματα: μόνο όταν υπάρχει τεκμηριωμένη ανάγκη.
- 👩⚕️ Ζητήστε εξατομικευμένη συμβουλή από τον/την ιατρό σας.
© – Ενημερωτικό υλικό. Δεν αντικαθιστά ιατρική διάγνωση ή θεραπεία.
